Torpedering Duitse U95

Situatieschets: De O21 voer in november 1941, na afloop van haar 14e oorlogspatrouille terug naar haar uitvalsbasis, Gibraltar. Wat men niet wist is dat zij al een uur werden achtervolgd door de Duitse onderzeeboot U95, welke ook bovenwater voer……

Samenvatting uit het O21 journaal van 28 november 1941:

00h35
Zien een verdacht silhouet in peiling 085^o. Stoppen met zigzaggen en vermeerderen snelheid tot 17 mijl. Men neemt aan dat de donkere vorm een onderzeeboot dan wel een motorboot is.

00h44
Het verdacht schip seint met een afgeschermde seinlamp.

00h48
Er wordt nogmaals geseind. Door de Britse seiner wordt het signaal herkent als Duits. Verlagen de snelheid tot 15 mijl.

00h50
Twee torpedo’s worden snel achter elkaar uit de hekbuizen afgevuurd. De eerste torpedo mist het doel. De vijand draait de boot zoals de commandant van de O 21 het had voorzien. De eerste torpedo mist de onderzeeboot aan stuurboord zijde. De tweede torpedo is een treffer, hij slaat net achter de commandotoren in en slaat het achterschip weg. De U-boot zinkt over het achterschip in een hoek van 45^o.

01h12
De O 21 gaat naar de plaats van treffen voor het verzamelen van bewijsstukken en zien verscheidenen overlevende in het water zwemmen. 12 drenkelingen worden er opgepikt waaronder de commandant van de boot.

De commandant van de U-boot had de O 21 eerder opgemerkt maar omdat het silhouet van de Nederlandse boot veel overeenkomsten heeft met een Duitse onderzeeboot was de vergissing snel gemaakt. De snelle reactie van de commandant van de O 21 verraste de Duitsers volkomen. (Bron: Monografie O21, G.Horneman)

Samenvatting verslag van de Duitse ondervraagden (bron “Monthly Anti-Submarine report 1942):

Commandant Gert Schreiber bleek 29 jaar oud te zijn en was een jaargenoot van Prien van de U 47 die in 1939 het Britse slagschip “Royal Oak” had getorpedeerd. Schreiber was een ervaren U-boot commandant maar weinig succesvol. Gedurende zes patrouilles bracht hij slechts 60.000 ton scheepsruimte tot zinken.
Op zijn vierde patrouille torpedeerde U 95 gedurende vijf weken op zee een koopvaardijschip van 5000 ton en keerde huiswaarts met 12 torpedo’s. Tijdens de vijfde oorlogspatrouille ontdekte de U 95 een niet geëscorteerde koopvaarder van 9000 ton. Onderwater varend volgde de U 95 geruime tijd het contact zonder aan te vallen. Eenmaal in de aanval verschoot Schreiber 13 torpedo’s zonder het schip te treffen. Woedend blies hij de boot naar de oppervlakte en schoot een aantal granaten af op het doel. Na enige tijd stopte Schreiber met schieten en kreeg de bemanning gelegenheid het schip te verlaten. Vervolgens schoot Schreiber zijn veertiende tevens zijn laatste torpedo af op het doel. Deze torpedo bracht tenslotte het schip tot zinken.
Voor de zevende oorlogspatrouille vertrok de U 95 vanuit Loriënt met drie andere U-boten naar de Middellandse zee. Op 28 november bovenwater varend nabij het Spaanse eiland Alboran, ontdekte de uitkijk een ‘vreemde onderzeeboot’. De hoek van inzien was te ongunstig om vast te stellen of het een vriend of vijand was en Schreiber nam i.v.m. de mogelijke aanwezigheid van eigen boten in de omgeving geen risico’s. Toen de O 21 werd ontdekt speelde de oudste officier van de U boot met 3 bemanningsleden onder het genot van een cognacje, een spelletje Skat. Juist toen de kaartspelers besloten ermee te stoppen kwam van de toren de melding: “Beneden….alarm!” omdat de alarmmelding met een zachte gedempte stem overkwam dacht men in de boot eerst nog dat iemand een grapje uithaalde!
Maar toen een van de manschappen uit de toren kwam hoorde de bemanning dat “er boven iets aan de hand was….”een uur lang volgde de U 95 de “vreemde onderzeeboot” zonder dat er iets gebeurde. Een van de kaartspelers die de dagwacht had trok zijn leren jasje aan en ging de toren in. Een collega raadde hem aan zijn zwemvest mee te nemen, maar de kaartspeler zei, dat hij niet zo gauw wist waar hij zijn vest gelaten had en dat hij het wel later zou komen ophalen! Tegelijkertijd kwam er vanuit de toren de order: “voordeksels open…” Intussen werd de afstand tussen de boten kleiner en Schreiber probeerde in een gunstige lanceerpositie te komen. Vervolgens kwam de orde “voordeksels dicht” en kort daarop weer “voordeksels open…” De bemanning begon te vloeken! Toen Schreiber na 4 pogingen er niet in slaagde een goede lanceerpositie te komen was hij te dichtbij om te lanceren. Maar plotseling zagen zij de O 21 wegdraaien over stuurboord. Door seinen met de lamp probeerde Schreiber de aandacht van de O 21 te trekken.
Langzaam varend gaf Schreiber order om het 8,8 cm kanon te bemannen en de kanonbemanning kreeg de opdracht om, terwijl de U-boot vaart vermeerderde een paar granaten op het doel af te vuren. Opdat moment lanceerde de O 21 een torpedo uit de hekbuizen. Vanwege het maanlicht was de bellenbaan moeilijk te zien. De jongste officier van de U 95, een gedecoreerde ex-luchtmacht officier zag de bellenbaan het eerst en schreeuwde: “Bellenbaan over bakboord!”Bakboord’s uitkijk, een bottelier, duwde de officier opzij, keek over de reling en gaf vervolgens roer naar stuurboord. De torpedo miste maar ging rakelings langs de boot. De kwartiermeester in de toren hoorde het harde schroefgeruis. D
De O 21 zag de U-boot koers veranderen en vuurde een 2^e torpedo, richting 2 graden voor de boeg van de U-boot. Op de U-boot zag men aan de bellenbaan dat deze torpedo meer naar bakboord ging dan de eerste. De U-boot draaide verder door naar stuurboord recht in de bellenbaan van de torpedo! De Duitser in de toren hoorde een geluid als of er een kanon werd afgevuurd en dacht dat zijn hoofd uiteen spleet. De 2^e torpedo was raak… Naar beneden kijkend zag de Duitser in de toren een rode steekvlam en een verschrikkelijke dikke rookwolk. En terwijl hij door het torenluik heen de toren werd opgeblazen stroomde het zeewater al de centrale binnen. Eenmaal aan dek zag hij een paar manschappen en hoorde hij de commandant schreeuwen, dat ze bij elkaar moesten blijven. In het water verloor hij echter alle richtingsgevoel, maar zag wel de Spaanse bergen. De boot zonk binnen enkele seconden en nam 34 opvarende met zich mee… Ten slotte: de oudste officier bleek een fanatieke en onverdraagbare Nazi te zijn. Hans Ipach, de jongste officier, had 4 jaar bij de luchtmacht gediend en 110 operationele vluchten gemaakt. Hij was gedecoreerd met “Eikenloof”. De derde officier had geen marine opleiding maar had gediend bij de Marine-artillerie. Twee geredde onderofficieren waren ervaren onderzeebootmannen met het IJzeren Kruis 1^e en 2^e klasse. Vijf andere manschappen waren jong en onervaren. Enkele manschappen hadden, vanwege de torpedo-explosie, last van ‘shock’ en geheugenverlies.

Binnenkomst Gibraltar op 28 november 1941 met cdt Ltz1 van Dulm met recht UK Signalman E. Rees.
(Ingekleurde) foto: Traditiekamer OZD

 

Duitse krijgsgevangen verlaten Hr.Ms. O 21 op weg naar HMS MAIDSTONE. Eerste van rechts is de Duitse commandant Gert Schreiber. Achter op de loopplank oudste officier De Vries. Links naast hem Van der Zwam en W. Claes.

V.l.n.r. O21, O24 en O23 langszij onderzeebootmoederschip HMS Maidstone

 

Bemanningsfoto O21, ter gelegenheid van het afscheid van cdt Ltz1 van Dulm, 26 februari 1944 in het Campertowndock te Dundee.

(foto’s en teksten: Monografie O21, G. Horneman)

 

Boekverwijzingen:

• Onder de bloedvlag van de O21 -1947-Ltz1 J.F. van Dulm D.S.O. (cdt O21)
• Kat met negen levens – 1980 – Wijnand Claes (Matr O21)
• Jonge Honden Oude Helden – 2002 – Jan Biezemaat. (Matr. O21)