9. O13 gezonken t.g.v Duitse Schnellboot op 12 augustus 1940

In de Tweede Wereldoorlog zijn zeven onderzeeboten van de Koninklijke Marine door vijandelijk handelen verloren gegaan, maar slechts vijf zijn er gelokaliseerd …

Hoofdlijnen scenario 9

Rijksdienst voor oorlogsdocumentatie

Het Rijksdienst voor oorlogsdocumentatie kreeg in de beginjaren nogal wat materiaal van particulieren waaronder ook zo nu en dan een aantal oorlogsdagboeken. Onverwacht en tot grote verassing, in reactie op een radio-oproep in februari 1947, een plotselinge stroom van dagboeken. Ruim 1200 in totaal.
Zo kon, na jaren grondig doorpluizen van die tienduizenden pagina’s, in 1954 een boek verschijnen met een volkomen andere inhoud dan alle andere die door het instituut waren of nog zouden worden gepubliceerd. In dit boek “Dagboekfragmenten 1940-1945” staat een merkwaardig fragment waarin de O13 een rol speelt ….

Onderzoek

Journalist, 60 jaar – Arnhem
Maandag, 12 augustus 1940

Maandag, 12 Augustus 1940 – Er werd mij zoo even een prachtig verhaal verteld door iemand, die het gehoord had van een inwoner van den Haag, die er ooggetuige van geweest is. Ik heb het dus uit de tweede hand, maar het is te mooi om er geen aanteekening van te houden. Men was dan in Scheveningen en wandelde op de pier, vanwaar zij op de reede twee Duitsche z.g. ‘Schnellboote’ zagen, gereed om op het eerste sein zee te kiezen. Het zijn kleine zeewaardige, van kiel tot boeg zwaar bewapende zeer snelvaren de scheepjes, die den Engelschen al menige onaangename verrassing hebben bezorgd. Maar nu was het de beurt der Engelschen om hun tegenstander een minder prettige verrassing te bereiden. De wandelaars op de pier zagen plotseling een groote waterzuil, een der snelbooten werd half uit het water opgelicht, brak door midden en verdween oogenblikkelijk in de diepte. De gespannen toeschouwers zagen even daarna de dreigende punt van een periscoop boven water uitsteken en met schuimend kielzog achter zich door het waterschieten. Het was natuurlijk een duikboot die den Duitschers deze kool hadden gestoofd. Blijkbaar was de duikboot ook gezien door de bemanning van de andere snelboot, want al heel spoedig werd een torpedo in de richting van de periscoop gelanceerd. Hetscheen onmiddellijk raak geweest te zijn, want de periscoop verdween en een enorme olievlek verscheen. De duikboot was dustot zinken gebracht en de bemanning van de snelboot verheugde zich er over den Engelschman een gevoelig verlies te hebben toegebracht, en tegelijk hun kameraden te hebben gewroken. Maar wat gebeurt er? Nauwelijks is de snelboot op haar basis teruggekeerd of wederom spuit een geweldige waterzuil omhoog en ook van deze snelboot is het lot in een oogwenk voltrokken. Daarna verrees voor de oogen van de verschrikte en verbaasde toeschouwers een monster uit de diepte, een monster in de gedaante van een duikboot … een Nederlandsche duikboot, de O 13. Het luik ging open, officieren en manschappen kwamen op het dek, wuifden naar hun landgenooten, die voor hen onder zwembereik waren; één oogenblik wapperde de Vaderlandsch driekleur over zee en toen gingen allen vliegensvlug weer naar beneden, het luik ging dicht, de boot dook en was voor goed uit het gezicht verdwenen. Het is wederom: Si non e vero, e ben trovato,* maar laten wij hopen, dat eens de tijd komt, dat dergelijke verhalen kunnen worden gecontroleerd op waarheid.
* Indien het niet waar is, is het goed gevonden.

Bronnen:
• Dagboekfragmenten 1940-1945 / [geselecteerd door T.M. Sjenitzer- van Leening] – Utrecht
Eerder verschenen als bronnen publicatie. Serie diversen/Rijksinstituut voor
Oorlogsdocumentatie; no. 2 – Den Haag: Nijhoff (distr.), 1954, ISBN 90-204-2585-4
http://home.hccnet.nl/f.rienstra/Rienstra

Conclusie projectgroep:

De O13 is, na op 12 juni 1940 vertrokken te zijn vanuit de haven van Dundee, niet meer teruggekeerd van haar 2e patrouille. Op 21 juni zou de O13 uiterlijk terug hebben moeten zijn. Bovenstaand verhaal zou betekenen dat de O13 wel 50 dagen buitengaats zou hebben moeten zijn.

a. De O13 had hooguit een actieradius van ongeveer 12 dagen

b. Het tot tweemaal toe torpederen van een z.g. schnellboot is zeer onwaarschijnlijk. De minimale diepte instelling van torpedo’s maken dit niet mogelijk

c. Zo dicht onder de kust (oogafstand vanaf de pier) opereren is onwaarschijnlijk

d. Verder staan er nog meerdere ‘feiten’ opgenomen die het niet aannemelijk maken dat dit verhaal voor waar kan worden aangenomen.